Das&Boom Das&Boom KIDS!
dassenfamilie geevacueerd uit Maasdijk
12 | 03 | 2019
In november 2018 ontdekte het Waterschap Aa en Maas een omvangrijke dassenburcht in de Maasdijk bij Dieden. Omdat de burcht zich bevond in een bouwval, die gedeeltelijk in de teen van de dijk gebouwd was, is die locatie langere tijd onopgemerkt gebleven. Onderzoek met een grondradar door het ministerie van Defensie, wees uit, dat er gangen in het dijklichaam zaten.

Een dassenburcht in een primaire waterkering is onacceptabel, zeker in de hoogwaterperiode (oktober/april). De Waterwet schrijft voor dat zo’n waterkering jaarrond op orde moet zijn.
Het waterschap heeft in december contact op genomen met Das&Boom om de mogelijkheden te bespreken om de dijk zo snel mogelijk te kunnen herstellen en tegelijkertijd de aanwezige dassen te kunnen redden.

Afgesproken is dat Das&Boom een maand de tijd krijgt om de dassen te vangen, daarna moet het gangenstelsel in de dijk worden afgegraven en de dijk worden hersteld.

De gedeeltelijk ingestorte veeschuur was een monument en is gebouwd in de 19e eeuw. Het maakte deel uit van een groep gebouwen, ooit behorende bij een middeleeuws kasteel, compleet met slotgracht. Het koetshuis is bewaard gebleven en maakt nu deel uit van het nabij gelegen woonhuis, 'huis te Dieden'.

De periode december t/m juni geldt voor dassen als kwetsbare periode, waarin de das zoveel mogelijk met rust gelaten moet worden. In dit geval was er echter sprake van een groter belang, namelijk een direct gevaar voor de openbare veiligheid van het binnendijks gelegen gebied. Bij een dijkdoorbraak zou een groot gebied tot aan Waalwijk onder water komen te staan (zie kaartje).
De inzet van Das&Boom was niet alleen de aanwezige dassen te evacueren, maar ook eventuele jongen, die hoogst waarschijnlijk in februari geboren zouden worden.
Omdat verplaatsen van een nest jonge dassen vrijwel onuitvoerbaar is, zou een mogelijk zwangere das haar jongen dus moeten krijgen op haar nieuwe woonplek.

Medio januari zijn afspraken gemaakt tussen het Waterschap Aa en Maas en Das&Boom, waarna met spoed een ontheffing is aangevraagd bij de provincie voor het mogen verhuizen van die dassen. Die was er binnen een week. Alternatieve oplossingen voor dit probleem met behoud van de dassenburcht, bijvoorbeeld een nieuwe dijk aanleggen, bleken te kostbaar. Wel was er een noodscenario, waarbij bij een naderend hoogwater de dijk op een snelle manier verstevigd zou worden met damwandprofielen.
Maar daarmee waren nog niet alle problemen opgelost. Voordat de dassenburcht in de bouwval ingerasterd kon worden, moest eerst het aanwezige asbest in die schuur op een verantwoorde manier verwijderd worden.
Meteen daarna is op 24 januari een vangren om de bouwval met de dassenburcht gebouwd, met daarin 3 vangkooien op de plaats van de dassenwissels.


Gebied dat onder water zou komen te staan bij een dijkdoorbraak bij Dieden


Een paar van de dassenholen in de ruïne en nachtopnames van de dassen, die via vaste routes om alle rommel heen hun weg weten te vinden naar buiten.

Onderzoek met camera’s had uitgewezen, dat er minimaal 2 dassen woonden. De eerste is meteen na het inrasteren ’s nachts gevangen. Om 21.30 meldde het gsm-alarm op de vangkooi, dat de klep was dichtgevallen, zodat de das binnen een uur door medewerkers van Das&Boom uit zijn benarde positie bevrijd kon worden.
De tweede das liep 28 januari in de vangkooi; een vrouwtje en zwanger, zoals bleek uit de echo, die de dierenarts bij haar had gemaakt.



Hierboven zie je het moment, dat de tweede gevangen das (vrouwtje, links) haar partner weer ontmoet in de opvang bij Das&Boom


Eerste gevangen das, net overgezet vanuit de vangkooi naar een vervoerskrat

Het was nu zaak voor deze dassen zo snel mogelijk een alternatief te realiseren, waar ze ongestoord haar jongen zou kunnen krijgen en groot brengen.
De eerste inzet van Das&Boom was om de dassen in hun territorium te laten blijven. Daarvoor was toestemming nodig van de eigenaar van het terrein. Toen de afspraken over de aanleg van een kunstburcht ter plaatse al gemaakt waren, bleek die toestemming er op het allerlaatste moment, ondanks de inzet van het Waterschap Aa en Maas, niet te komen.

Dankzij de coöperatieve houding van het Brabants Landschap was er de zelfde dag een alternatieve locatie gevonden bij Valkenswaard, waar de volgende werkdag, maandag 4 februari, meteen begonnen kon worden met de aanleg van een raster en een kunstburcht.
De kunstburcht heeft 5 kamers, waarvan 2 met een eigen ingang, geschikt als kraamkamer.

Deze kunstburcht is in record tempo afgerond, zodat de twee dassen woensdagmiddag 6 februari al vanuit het tijdelijk onderkomen bij Das&Boom naar Valkenswaard konden verhuizen. Pas eind april zal blijken, of de zwangere das ondanks alle onvermijdelijke stres daar haar jongen heeft kunnen grootbrengen.




Op woensdag 20 februari waren alle benodigde vergunningen (was monumentaal een pand) binnen om de oude schuur te kunnen slopen. Dat was nodig om het gangenstelsel van de dassen te kunnen afgraven.
Uit camerabeelden bleek, dat er nog zeker 2 dassen waren achtergebleven, deze waagden zich echter niet in de buurt van de vangkooien. Uitgraven zou veel risico’s en veel stres gaan opleveren voor de dassen, maar er was geen alternatief meer.

Het slopen van de bouwval is met medewerking van de gebroeders van Erp uit op zo voorzichtig mogelijk uitgevoerd. Bij het slopen van de muren zijn de holen zoveel mogelijk beschermd met rijplaten en het laagje voor laagje afgraven van het gangenstelsel werd begeleid door medewerkers van Das&Boom. Tijdens dat afgraven kwam een derde das tevoorschijn, die naar de nog op scherp staande vangkooi gedreven kon worden.




Derde das tijdens het ontmantelen van de burcht gevangen in een vangkooi


De laatste das wordt onder narcose uit de pijp in de dijk gehaald.

Toen de gehele veeschuur verwijderd was, bleek er nog één gang onder de oude fundering de dijk in te lopen. Toen die gang voorzichtig werd afgegraven, kwam de laatste das al snel in beeld. Deze is door dierenarts Luten onder narcose gebracht, zodat het dier uit de pijp gehaald kon worden.
Na een kort verblijf bij Das&Boom zijn die laatste dassen ook uitgezet in de kunstburcht in Valkenswaard.
Wanneer de dassen daar gewend zijn aan hun nieuwe burcht, gaat het raster open en kunnen ze hun nieuwe leefgebied gaan verkennen.
Omdat het wel een tijdje zal duren, voordat de dassen alle voedselplekken gevonden hebben, wordt het bijvoeren van de dassen langzaam afgebouwd.





Vervolg verhuisactie

Het raster is in maart geopend. Sindsdien zijn de twee eerste bewoners van de burcht gebleven en komen de laatst binnengekomen dassen zo nu en dan even langs.
Half april bleek er een jonge das te zijn geboren in de kunstburcht.

Hieronder opnames van de dassen in de periode na de verhuizing.








Twee, later drie van de vier dassen druk in de weer bij een van de ingangen van hun kunstburcht in de uitzetren in Valkenswaard,
met dank aan Evert van de dassenwerkgroep Brabant.



Jonge das, geboren op deze kunstburcht, op 15 april voor het eerst naar buiten.





Voor deze dassenfamilie is met inzet van alle betrokkenen het maximaal haalbare voor deze dassen bereikt.

Das&Boom bedankt:


REALISATIE: SITEWISE WEBMEDIA