Dassen Dommelsvoort verhuisd

Ten westen van Cuijk lag ooit een groot eeuwenoud dassenleefgebied met een tiental mooie burchten. Sinds 1968 wordt hier zand gewonnen, waardoor inmiddels een groot plassengebied is ontstaan, de 'Kraaijenbergse plassen'. Deze ontgrondingen vonden al plaats voordat er sprake was van een Flora en faunawet en dassenburchten beschermd waren; in het gebied is dan ook de helft van het aantal oorspronkelijke dassenburchten verloren gegaan.

In 2003 heeft de gemeente Cuijk in samenwerking met Das&Boom de 'Integrale Dassennota Cuijk' opgesteld. In deze dassennota is omschreven hoe de voorgenomen ruimtelijke ontwikkelingen gecombineerd zouden kunnen worden met 'het duurzaam in stand houden van een levensvatbare dassenpopulatie in de gemeente Cuijk'.

De dassen zouden alleen verhuisd mogen worden als er binnen de gemeente een alternatief leefgebied voor de dassen zou worden gerealiseerd. Gekozen is voor het nabijgelegen 'Gasselsbroek'. Omdat hier al dassen woonden is in overleg met Das&Boom gekozen voor het kwalitatief verbeteren van het gebied. Afgesproken is dat er ca 30 km hagen en houtwallen zouden moeten worden aangelegd, om de draagkracht van het gebied te kunnen vergroten, zodat de dassen uit het gebiedje Dommelsvoort hier zouden kunnen worden bijgeplaatst. In een optimaal dassenleefgebied met voldoende foerageermogelijkheden zijn de territoria kleiner en kunnen daar dus meerdere families wonen.

In 2006 is er door ontgrondingsmaatschappij Smals een ontheffing aangevraagd om het ca 130 ha groot gebied 'Dommelsvoort' naast de A73 te kunnen ontgronden in een dassenleefgebied met daarin een grote dassenburcht, de ca honderd jaar oude burcht 'Dommelsvoort'. Die burcht moest plaats maken voor een grootschalig recreatiepark, 'Waterpark', dat gepland is aan de zuidelijke oever van de Kraaijenbergse plassen vlak bij de A73.
Die ontheffing is afgewezen door het toenmalige ministerie van Landbouw; zij oordeelde dat de maat vol was en dat er geen verdere inbreuk op het leefgebied van de das werd toegestaan. Bovendien was er al sprake van overtredingen omdat leefgebied van de das zonder ontheffing was vernietigd.
Omdat de aanleg van de hagen en houtwallen veel te laat is opgepakt, heeft deze aanleg veel langer geduurd dan noodzakelijk. Ook bleek er in de reeds gerealiseerde hagen veel te weinig planten te staan, zodat de hagen niet functioneel waren. Daarom heeft het ministerie ook in 2009 en 2011 geen toestemming gegevens voor de geplande verhuizing van de dassen uit Dommelsvoort.

Presentatie van de plannen voor Dommelsvoort

Links het gebied Dommelsvoort met rode stippen op de locaties van de dassenburchten.
De rechter afbeelding toont het geplande recreatiegebied 'Waterpark', waar duidelijk geen plek meer is voor de dassen.

Inmiddels werd de gemeente Cuijk erg ongeduldig en verschenen er demagogische en ongenuanceerde verhalen in de pers over 'de meest vertroetelde inwoners van Cuijk'. Er werden Kamervragen gesteld en in 2012 besloot de gemeente Cuijk beroep in te stellen tegen de weigering van het ministerie. De Rechtbank stelde vervolgens een mediationtraject in om de partijen (de gemeente Cuijk, het ministerie van ELI en het consortium J.V. Dommelsvoort VOF) bij elkaar te kunnen brengen.

Onder de voorwaarde, dat de geplande compensatie functioneel zou moeten zijn, heeft het ministerie vervolgens in 2014 een ontheffing afgegeven voor de verhuizing van de dassenfamilie uit het gebied Dommelsvoort.

Naast de dassen van de hoofdburcht Dommelsvoort waren er nog een aantal burchten in het gebied. Ook die dassen zouden verhuisd moeten worden.

Medio 2014 is de vangactie gestart met het monitoren op de ingerasterde burchten. De dassen werden niet gehinderd in hun bewegingsvrijheid; ze konden door openingen ter plaatse van de wissels nog gewoon het raster passeren.
Begin juli is ook begonnen met het onaantrekkelijk maken van zoveel mogelijk potentiele vestigingslocaties in het plangebied, door de begroeiing te verwijderen. Het was de bedoeling de in het gebied aanwezige dassen zoveel mogelijk aan te zetten naar de ingerasterde hoofdlocaties te gaan. Toen in oktober 7 dassen aanwezig bleken op de burcht zijn de vangkooien geplaatst.

"Prachtige plannen, maar waar ligt nu onze dassenburcht ?"

Al in de eerste nacht van het vangproces zijn er aan het eind van de nacht twee dassen samen gevangen in één vangkooi. Omdat alle vangkooien voorzien zijn van een GSM alarm, konden de dieren binnen een half uur uit hun vangkooi bevrijd worden.

Alle dassen werden tijdelijk in het opvangcentrum van Das&Boom opgevangen.
In de planning is rekening gehouden met het feit, dat het noodzakelijk zou kunnen zijn de vangren een tweede maal te openen, nadat alle ingesloten dassen gevangen zouden zijn. Wanneer er na de eerste vangactie nog dassen buiten de ren verblijven, zou een tweede vangactie georganiseerd moeten worden. Het is aannemelijk dat de dassen die dan gevangen worden behoren bij dezelfde sociale familie als de eerste groep, maar niet zeker.
Daarom worden die dassen in de opvangruimte van Das&Boom voorzichtig in fases aan elkaar voorgesteld, waarbij meteen ingegrepen kan worden mocht het mis gaan.

Hiernaast een opname van zo'n ontmoeting tussen een nieuw gevangen das en een das die al langer in het opvangcentrum verbleef. Daarvoor is de oudste das van een reeds gevangen groep dassen gekozen, Deze wordt door een poortje naar een 'neutrale plek' geleid.

Daar zit al een andere das, die afkomstig is uit een andere vangren. Hoewel de kans groot is dat ze afkomstig zijn uit de zelfde sociale groep, blijft deze ontmoeting spannend.
Verzorgers staan klaar om tussenbeide te komen, mochten de dassen elkaar niet accepteren...

Dat blijkt niet nodig te zijn.

De das wordt door medewerkers van Das&Boom uit zijn benarde positie bevrijd. Dankzij de GSM alarmering in de vangkooi kan dat binnen een half uur.

In december 2014 zijn de opgevangen dassen verhuisd naar een in 2011 aangelegde kunstburcht in Gasselsbroek. Die kunstburcht bevind zich in een ingerasterd gebiedje met een vennetje. Daar verblijven de dassen ongeveer 3 maanden, om ze te laten wennen aan hun nieuwe onderkomen.
In de kunstburcht bevindt zich een buizenstelsel en een aantal kamers. De dassen kunnen echter hun verblijf naar eigen inzicht aanpassen. Vanuit open T- splitsingen in het buizenstelsel kunnen ze nieuwe gangen en kamers graven en nieuwe ingangen maken.

Aanleg kunstburcht in 2011

De dassen worden uitgezet in inmiddels begroeide kunstburcht

Een dassenverhuizing levert, ondanks alle voorzorgsmaatregelen, veel stress op bij de dieren.
Een dassenverhuizing is dan ook een uiterste middel om dassen nog enigszins te kunnen compenseren, wanneer mensenbelangen prevaleren. Een dassenburcht is zwaar beschermd en een verhuizing is alleen aan de orde als er sprake is van zwaar wegende belangen, zoals verkeersveiligheid en grote economische belangen.

Das&Boom kiest altijd voor de voor dassen minst belastende methode om de dieren te verhuizen. In dit geval is tijdelijke opvang in het opvangcentrum onvermijdelijk.
De accommodatie bij Das&Boom is echter zodanige ingericht dat de dieren in de binnen-hokken en de buitenhokken zo weinig mogelijk contact hebben met mensen en in alle rust opgevangen kunnen worden.
De opvangperiode moet uiteraard toch zo kort mogelijk zijn. Meestal zitten de dassen maximaal 4 tot 6 weken in de opvang, voordat ze kunnen vertrekken naar hun kunstburcht.

Hierboven 8 dassen uit Dommelsvoort te gast bij Das&Boom. Ze kunnen zich vrij bewegen tussen 4 gekoppelde verblijven, maar zitten de meeste tijd bij elkaar.

De dassen van Dommelsvoort samen op hun slaapplek

Een van de vangrennen in Dommelsvoort

verder lezen:

Agrarische Natuurvereniging Raamvallei: Dassencompensatie

REALISATIE: SITEWISE WEBMEDIA